Kadınların üreme yeteneğinin korunması amacıyla yumurta dondurma işlemi yapılabilir. Ülkemizde ve diğer birçok ülkede yumurta dondurma işleminin gerçekleştirilmesine kanunen belirlenmiş belirli tıbbı zorunluluk hallerinde izin verilmektedir.

Yumurta (Oosit) Dondurma İşlemi

Yumurta (oosit) dondurma işlemi kadının yumurtalıklarından toplanan olgun yumurtaların ileriki yıllarda  çoçuk sahibi olunabilmesi için çok özel dondurma yöntemleriyle dondurulup saklanmasıdır.

Öncelikle,  yumurtaların kadınların hormonal ilaçlar ile uyarılmış yumurtalıklarından vajinal ulrasonografi ve OPU   iğnesi yardımıyla toplanması gerekmektedir. Toplanan yumurtalar antifriz görevi gören kimyasal solüsyonlar (kriyoprotektan) ile  belirlenmiş süreler boyunca muamele edilir ve hastaya özel olarak hazırlanmış taşıyıcılarda -196oC derecede ki sıvı azotu içeren tanklarda uzun süre muhafaza edilir.

Yumurtalar vitrifikasyon denilen pratik olmasına rağmen ciddi tecrübe ve dikkat isteyen dondurma yöntemiyle başarılı şekilde dondurulmaktadır. Vitrifikasyon işlemi çok hızlı dondurma prensibine dayanmaktadır ve amacı dondurma sırasında yumurtalara ciddi zararlar verebilen buz kristallerinin oluşmasını engellemektir.

Vitrifikasyon ile dondurulan yumurtalar çözüldüğünde yumurta başına %90-100 canlılık oranları elde edilmektedir. Çözülen her bir yumurta başına canlık oranlarındaki %5-10 düşme ihtimalı yumurta dondurma işleminin en önemli risklerinden biridir. Yüzde yüz canlı olarak çözülen yumurtalara daha sonra eşlerden elde edilen sperm hücreleriyle mikroenjeksiyon  işlemi gerçekleştirilir ve elde edilen embriyolar laboratuarda özel kültür sistemlerinde belirli süre büyütüldükten sonra kadının rahmine transfer edilir.

Yapılan son bilimsel çalışmalarda vitrfikasyon işlemi ile dondurulan yumurtalardan çözme sonrası elde edilen embriyoların rahime nakliyle taze denemede elde edilen gebelik oranalarına yakın gebelik oranlarının elde edildiği gösterilmiştir.

Merkezimizde yumurta dondurma işlemi Sağlık Bakanlığı’nın ilgili yönetmeliğinde belirtilen tıbbı zorunluluk hallerinde vitrifikasyon yöntemiyle başarılı şekilde dondurulup saklanmakta, istenildiği zaman başarılı şekilde çözülüp Tüp Bebek tedavinizde kullanılmaktadır.

Dondurma işlemi için yasayla belirlenmiş tıbbi  zorunluluklar aşağıda belirtilmektedir.

Yumurta dondurma işlemi kimlere uygulanır?

Kanser tedavisinden önce kadınlara uygulanır.  Bu özellikle kanser tedavileri sırasında uygulanan kemoterapi ve radyoterapi gibi uygulamaların yumurtalıkları tahrip etmesi gibi etkenlerde tercih edilmektedir. Yumurtalar kadınlara bu tür tedaviler uygulanmadan önce alınır ve dondurulur. Bu uygulama tedaviden sonra, dondurulmuş yumurtaların tekrar kadına nakledilmesiyle gebelik şansını arttırmaktadır. Bu tür tedaviler sonrasında gebe kalabilmek için, sadece yumurta dondurma uygulamasının yapılması fayda sağlar. Bu sayede kadının her yaşta ve her zaman doğurganlığını koruyabilmesi sağlanabilir.

Ailede kalıtsal olarak erken menopoz varsa, yani genç yaşlarda doğurganlık özelliğini kaybetme riski olan kadınlara bu yöntem uygulanabilir. Yumurtaların dondurulması sayesinde bu risk ortadan kalkacaktır.

Özellikle ilerleyen yaşa yada yaşı genç olsa bile yumurtalıkları uyaran hormanların seviyesinin yükselmesine veya bazı geçirilmiş bazı hastalıklara  bağlı olarak ortaya çıkabilen azalmış yumurtalık rezervi  durumunda yumurtalık dondurabilmektedir. Bu sayede yumurta gelişimi yeterli olmayan kadınlar için biriktirme amaçlı yumurta dondurma uygulaması yapılabilir ve neticesinde tüp bebek uygulamalarıyle daha fazla sayıda embriyo elde edilebilir.

Kadında yapılması planlanan ve yumurtalık rezervini etkilebileçek  kadın hastalıklarıyla ilgili ameliyatlar öncesi yumurtalıklar uyarıldıktan sonra elde edilen yumurtalar ileride kullanılmak üzere dondurularak saklanabilmektedir.

Kadınlar kanser tedavisi öncesi yumurtalarını dondurmalı mıdır?

Geçmişte yumurtaların dondurulup, çözdürülmesinde daha başarısız olan yumurta dondurma uygulaması, günümüzde vitrifikasyon yöntemi ile daha yüksek bir başarı oranıyla uygulanmaktadır..

Ülkemizde, kanserli hastaların yumurtalık dokusu ve yumurtalıkları tıbbi raporlar doğrultusunda dondurulabilmektedir. Kadınların üreme konusundaki özgürlükleri kanser nedeniyle kısıtlanmamalıdır. Tedavi sonrasında bebek sahibi olmaları için, kadınların kanser tedavilerden önce yumurtalarını dondurmaları sağlanmalıdır.

Kemoterapi ve radyoterapi kadınların erken menopoza girmesine neden oluyor

Bu konu da kadının yaşıyla alakalıdır. Genç yaşta olup, yumurtası daha fazla olan kadınlar, uygulanan kemoterapi ve radyoterapi sonrasında % 80 oranında yeniden yumurtlamaya başlar. Fakat ailesinde erken dönemde menopoza girmiş olan kadınlar olan, hastalar özellikle 35 yaşından sonra kanser tedavisi gördüklerinde, genellikle yumurtaları daha erken tükenmekte ya da tedavi nedeniyle yumurtalıkları kalıcı hasara uğramaktadır. Bu tedavi sürecinde kullanılan ilaçlar ve alınan radyoterapinin dozu da bu konuda etkili olmaktadır. Bu yan etkilerin önlenmesi için, kadınlarda karın üst bölgesinden ışın tedavisi uygulanması gibi uygulamaların dışında, yumurtalık dokusunu dondurmak ve daha sonra bunu kadına nakletmek daha başarılı bir uygulama olacaktır.

Dondurulmuş yumurtadan embriyo elde edilebilir mi?

Daha önceki yıllarda uygulanan yavaş dondurma ve çözme uygulaması yapılan yumurtalarla fazla sayıda gebelik elde etme şansı olmuyordu. Ancak günümüzde camlaştırma-vitrifikasyon (ultra hızlı dondurma yöntemi) denilen yöntemlerle yumurtalar şoklanmakta ve bu şekilde dondurulmaktadır. Bu yumurtalar kullanılacağı zamanda 37oC  çok hızlı şekilde çözdürülmekte ve mikroenjeksiyon yöntemiyle (ICSI/IMSI) döllendirilmektedir. Bu embriyoların gerekli olanları anne rahmine yerleştirilir, kalanları ise tekrar kullanılmak için dondurulur. Bu uygulama özellikle tüp bebek tedavisi sırasında maliyetleri düşüren önemli bir etkendir.