Aşılama Nedir?

Hiç şüphesiz aile kavramının en önemli unsuru çocuklardır. Çiftler evlendiklerinde kurdukları yuvayı perçinlemek için çocuk sahibi olmayı arzularlar. Ancak ne yazık ki bazı çiftlerde bazı dış faktörlerden ve fizyolojik nedenlerden ötürü kısırlık sorunu meydana gelir ve çiftlerin bu arzularına doğal yolla kavuşma hayalleri suya düşer. Çiftler açısından bu durum oldukça üzücüdür. Eski dönemlerde pek çok çift bu yüzden sorun yaşamakta ve hatta ayrılmaktaydı. Ancak günümüzün imkanları ile gelişen tıp biliminde bu soruna fayda bulundu ve yardımcı üreme yöntemleri uygulanarak aile olma umutlarını yitirmiş olan çiftlerin yüzleri gülümsedi.

Çiftlerin çocuk sahibi olmaları adına uygulanan tek yöntem yoktur. Sorunun temeline bağlı olarak farklı tedaviler uygulanmaktadır. Her çiftte ya da her kişide sorun farklı olabilir bu nedenle yardımcı üreme yöntemleri geliştirilmiş ve hala günümüzde gelişimini de sürdürmektedir. Aşılama tedavisi de bu yöntemlerden biridir.

Peki, “aşılama nedir?”

Aşılama yöntemi, erkekten üreme hücresi olan spermlerin elde edilip, bu spermlerin kadının rahmine bırakılması ile döllenmenin gerçekleştirilmesini sağlayan bir uygulamadır.  Aşılama uygulanmasında tüp bebek tedavisinde olduğu gibi döllenme işlemine müdahale edilmez. Döllenme işleminin gerçekleşmesi için spermler rahme bırakılmaktadır. Spermlerin enjekte edilerek rahme bırakılması sebebi ile de tedavi aşılama olarak adlandırılmaktadır.

Erkekten elde edilen sperm hücrelerinin enjektör iğneler yardımı ile rahim içine bırakılarak yapılan aşılama yönteminde gebeliğin gerçekleşme oranı %20’ye kadar artış göstermektedir.

Aşılama yönteminde döllenme işlemi gerekli olan erkeğin sperm hücresinin ve kadının yumurta hücresinin olması gerekmektedir. Aksi takdirde bu iki hücre olmadan döllenme gerçekleşemeyeceği için aşılama tedavisi uygulanamamaktadır. Ayrıca kısırlık tedavisi devam edenlerde de aşılama yöntemine başvurulmamaktadır.

Aşılama işleminin uygulanmasından önce doktor erkek ve kadından birtakım test ve tetkiklerin isteyecektir. Bunlar;

Erkeklerde;

Semen analizi
Yıkama sonrası sperm seviyeleri
Sperm sayısı ve sperm hareketlilik durumu
MAR testi
Hormon profili
Ayrıntılı morfolojik değerlendirme
Sistemik, lokal fiziki muayene

Kadınlarda;

Sistemik, lokal muayene
Tubal geçişin görülmesi (HSG, laporpskopi)
Prolaktin hormonu
TSH hormonu
Adet döngüsünün 21. gününde değerlendirilen progesteron  hormonu

Aşılama işlemi kısa süren, kolaylıkla uygulanabilen, acı vermeyen ve ağrı hissedilmeyen bir uygulamadır. Aşılama sonrasında uygulama yapılan anne adayının yaklaşık olarak 10 veya 20 dakikalık bir süre istirahat etmesi kafidir. Aşılama işlemi ardından istirahat ettikten sonra kadın günlük hayatına geri dönebilir. Aşılama uygulaması yapılırken veya sonrasında şiddetli şikayetlerle karşılaşılmamaktadır. Bu tip durumlarla nadiren karşılaşılır. Böyle bir vakada da aşılama işleminden değil farklı rahatsızlıktan şüphelenilerek hasta değerlendirilir.

Aşılama hangi koşullarda uygulanır?

Düşük sperm sayı veya hareketlilik oranı
Açıklanamayan kısırlık
Servikal mukus sorunları
Rahim ağzındaki anatomik problemler
İmmünolojik kısırlık
Kadında yumurtlamanın olmaması ya da yetersiz olması
Cinsel işlev bozuklukları

Aşılama önce erkekten sperm nasıl elde edilir?

Erkekler sperm vermeleri için hazırlanan özel odalara alınır ve sperm verme işlemi bu odada gerçekleşir. Gerektiği takdirde okuma veya görsel bir materyal erkeğe verilir. Bu işlemden önce erkeğin en az 2 en fazla 5 gün süreli cinsel perhiz yapması ve boşalmaması izah edilir. Aksi takdirde sperm sayısı ve spermin hareketlilik durumunda azalma olur. Sperm mastürbasyon yolu ile elde edilir. Elde edilen spermler steril bir kapta bulunmalıdır. Mastürbasyon öncesinde erkeğin elinin hijyenine önem vermesi ayrıca kayganlaştırıcı nitelikteki materyallerden destek almaması tavsiye edilir.

Aşılama işlemi nasıl uygulanır?

Aşılama işlemi doğumhane koşullarında deneyimli ekip tarafından yapılması gereken bir uygulamadır. Aşılama yapılacak kadın öncelikle  jinekolojik pozisyonda hazırlanır. Steril spekulum rahim ağzı görülecek şekilde yerleştirilir. Rahim ağzındaki olası akıntılar steril izotonik solisyonu püskürtülerek temizlenir. Steril kanül zarar vermeyecek şekilde rahim ağzından içeri bölgeye doğru yerleştirilir. Bu işlemde dokulara zarar vermemek ve kanamanın gerçekleşmemesi sağlamak oldukça önem teşkil etmektedir. Laboratuardan gelen sperm örneği oda sıcaklığında steril enjektöre çekilir ve yerleştirilen kanülden yavaşça enjekte edilir. Anne adayına işlemden 10-12 gün sonra kanda gebelik testi yapılarak gebelik durumu değerlendirilir. Aşılama sonrasında anne adayında beklenmedik bir durum gerçekleştiği takdirde doktora başvurulması önem teşkil etmektedir.

Aşılama işleminde gebelik gerçekleştirilebilindiği gibi bazı koşullarda bu başarılı sonuç ne yazık ki elde edilemez. İlk ve ikinci aşılama uygulanmasında başarısız netice alındıktan sonra tekrar aşılama tedavisi önerilmemektedir. Diğer yardımcı üreme yöntemleri için hastalar yönlendirilmektedir. Çünkü her aşılama uygulamasında elde edilecek başarı oranı bir öncekine göre düşüş gösterecektir.

Aşılama yöntemi ardından yapılan gebelik testi diğer gebelik testlerinden farksızdır. Doğal yolla kalınan ya da diğer yardımcı üreme yöntemleri ile gerçekleşen gebelik kontrolü için bakılan kanda gebelik testi aşılama sonrasında yapılan test ile aynıdır.