Hamilelikte Ultrasonografi Ne Zaman Kullanılır, Güvenli midir?

Gebelik döneminde yapılan ultrasonografi fetusun değerlendirilmesi amacıyla güvenli ve etkili bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle hamilelik takiplerinin yapılmasında vazgeçilmez bir cihaz haline gelmiştir. Günümüzde kullanılan eş zamanlı ultrason cihazları, anne adayının karnındaki fetusun hareketlerini monitöre yansıtarak gerekli incelemenin yapılmasını sağlamaktadır. Elde edilen bu görüntü, yüksek frekanslı ses dalgalarının teması ile anne karnındaki bebeğin yansımalarının bilgisayar tarafından işlenerek görüntü elde edilmesidir. Fetal kalp atımları veya bebeğin hareketleri monitöre yansıtılarak izlenebilmektedir. Bu görüntüler sayesinde fetüste bulunan anormallik saptanabilir ve fetüse ait ölçümler yapılarak gelişim süreci değerlendirilmektedir.

Hamilelikte Ultrasonografi Hangi Amaçla Kullanılır?

Gebeliğin Erken Dönemlerinde Tanısı ve Değerlendirilmesi

Gebelik kesesi transvaginal ultrasonografi ile 4,5 hafta gibi çok erken dönemlerde saptanabilir.

Düşük Riski

Erken dönemlerde meydana gelen kanamalarda bebeğin canlı olup olmadığını tespit etmek amacı ile kullanılmaktadır. Bebeğin fetal kalp atımları gebeliğin 5,5- 6 haftasından itibaren incelenebilir. Ayrıca bebeğin anne karnındaki ölümü ya da hiç gelişim göstermediği kesenin boş olması gibi durumlarda ultrasonografi sayesinde teşhis edilmektedir. Molar gebelik gibi dış gebelik tanısı da ultrasonografi cihazı sayesinde konur.

Hamilelik Kesesi ve Fetal Büyüklüğün İncelenmesi

Yapılan kontrollerde fetüsün belirli uzunluklarını ölçülmesi ile gebeliğin kaçıncı haftasında olduğu öğrenilebilmektedir. Hamileliğin ilerleyen dönemlerinde elde edilen bu uzunluklar bebeğin gelişimi ile ilgili önemli detaylar verir. Bu değerler bacak, kafa ve karın çevresi ölçümleri ve ağırlığıdır.

Hamilelik Takiplerinde Değerlendirilen Parametreler Nelerdir?

Baş Popo Mesafesi ( CRL )

Gebeliğin 7. ve 13. haftaları arasında ölçüm yapılır ve gebelik haftasında 3-4 günlük bir yanılma payı olabilir.

Biparietal Çap ( BDP )

Bu ölçüm gebeliğin 13. haftasından sonra yapılır. Başın iki tarafında bulunan parietal kemikleri arasındaki mesafe ölçülür. Bu haftalarda yapılan kemik arası ölçüm 2,4 cm civarındadır. Ancak aynı kiloya sahip bebeklerin baş çevresi çapı farklı olabileceği için gebeliğin son dönemlerinde doğru sonuçlar elde edilemeyebilir.

Femur Uzunluğu ( FL )

Kalça ile diz arasında bulunan femur isimli kemiğin ölçümü yapılır. İnsan vücudundaki en uzun kemik olması nedeniyle bebeğin uzamasına bağlı olarak gelişimini ifade eder. Güvenirliği Biparietal ölçümünde olduğu gibi karşılaştırılmalarda farklı değerler çıkabilir.

Karın Çevresi ( AC )

Hamileliğin son haftalarında yapılan en önemli ölçümdür. Bu değerlendirme bebeğin ağırlığı ve büyüklüğü konusunda bilgi verir.

Yapılan ultrasonografi kontrollerinde tüm bu ölçümlerin değerlendirilmesi ile bebeğin yaklaşık ağırlığı belirlenmektedir. Geliştirilmiş ultrasonografi cihazları bu değerleri otomatik olarak hesaplayarak grafik ve tablo şeklinde bebeğin gelişimini detaylı bir şekilde sunabilmektedir.

Plasentanın Konumunun Saptanması

Plasenta kaynaklı ciddi komplikasyonların teşhisi açısından oldukça etkili bir yöntem olarak kullanılır.

Çoğul Gebelik

Çoğul gebelikler ultrasonografi cihazı sayesinde belirlenmektedir. Tanının yanı sıra bebeklerin pozisyonları, transfüzyon sendromu, plasenta ve amniyon kesesinin sayısı da saptanabilmektedir.

Amniyon Sıvısı

Bebeklerin anne karnının içinde bulunduğu amniyon sıvısı fazla ya da az olabilir. Bu gibi durumlar ultrasonografi ile saptanırken, bebekte ciddi anomali riski açısından değerlendirmeye alınması gerekir.

Anomaliler İçin Detaylı Ultrasonografi

Anne karnındaki bebeğe ait anomaliler gebeliğin 20. Haftasında yapılan detaylı ultrasonografi ile saptanabilmektedir. Malformasyon olarak isimlendirilen bu detaylı incelemede, hidrosefali, spinal bifida gibi majör anomalilerin yanı sıra diyafram fıtığı, on iki parmak bağırsağında darlığın olması gibi iç organları etkileyen anomaliler de incelenebilmektedir. Bunların yanı sıra daha gelişmiş cihazlardan yararlanarak yarık damak, yarık dudak, doğumsal kalp anomalileri ve Down sendromu gibi hastalılar saptanabilmektedir. Ayrıca amniyosentez, koryon villus biyopsisi, plasentadan doku örneği alınması ve anne karnındaki bebeğe yapılan benzeri müdahaleler de ultrason eşliğinde kolaylıkla yapılabilmektedir.

Yalnızca Ultrasonografi İle Yapılan Değerlendirmeler

Anne karnında ölen bebeğin saptanması

Bebeğin uterus içinde yerleşim pozisyonunun saptanması

Bebeğin sağlıklı gelişim biyofizik profilinin değerlendirilmesi ultrasonografi ile yapılmaktadır.

Hamilelikte Ultrasonografi Güvenli Midir?

Gebelik sürecinde ultrasonografi cihazının kullanılması bebekte meydana gelen ya da gelebilecek olan komplikasyonların, gelişme geriliğinin, plasentanın yeri ve durumu ile alakalı sorunların, çoğul gebeliklerde bir bebeğin diğerine uygulayacağı bası ve risk durumları hakkında bilgi edinmesini ve bu sayede gebelik sürecinde ortaya çıkabilecek sorunların erken teşhisini ve tedavi edilebilme imkânını sağlamaktadır. Bu doğrultuda doktorunuzun gerekli gördüğü dönemlerde kullanılmasında kanıtlanmış ciddi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Güvenirliği açsından merak edilen bebek için bir tehlikeli durum yaratabilir mi sorusuna cevap olarak, ultrasonografi cihazının radyasyon içermeyen oldukça güvenilir ve ağrısız bir uygulama olduğu belirtilebilir. Ancak ultrasonografinin tecrübeli bir doktor tarafından kullanılması gerekir. Bu durumun yaratacağı tehlike ise, bebekte var olan bir anomalinin yapılan incelemeler sonucunda gözden kaçırılmasına neden olmasıdır.